Bovengrondse echo’s in Heerlen

Echo’s tussen toen en nu

Een bijzondere ervaring: dat is de geluidswandeling van Mike Kramer en Michel Lemaire* door Heerlen. Aan de hand van geluiden van nu, wordt het verhaal van toen vertelt. Tijdens de wandeling duik je bovengronds in het – deels ondergrondse – verleden van Heerlen. Het is bijzonder om zo met een koptelefoon op door Heerlen te wandelen. Als in een andere wereld: luisterend naar de klanken uit de koptelefoon, afgesloten van die van de omgeving. Of toch niet?

Na de glorietijd

De geluidswandeling start toepasselijk bij het Mijnmuseum. Hier komt de Oranje-Nassau mijn weer tot leven. Je hoort hamers en sikkels en voelt de koempels ploeteren. De kolentreinen rijden af en aan. Of is dat de passerende Intercity? Hoe dan ook, je waant je terug in de glorietijd van Heerlen. Daar komt al snel een eind aan. Want op weg naar Maankwartier staan we stil bovenop de verkeerstunnel van de Looierstraat waar je de auto’s doorheen hoort razen. Dit was vroeger een favoriete plek van verslaafden. Hier wilde je zo snel mogelijk doorheen, of beter nog: niet komen. Tegelijkertijd sta je hier oog in oog met het oude CBS-gebouw. Een symbool van de post-mijnperiode. Een symbool van hoop op nieuwe banen, op een nieuwe toekomst voor de werkloze mijnwerkers.

Het station van Heerlen

In Maankwartier, de nieuwe stationsomgeving van Heerlen, komen de mijntijd, de post-mijnperiode en het heden mooi samen. Hier werkten de mijnwerkers ondergronds. Helaas vierde later hier de criminaliteit hoogtij. Nu is het de plek die moet afrekenen met ons sombere verleden: het door een kunstenaar ontworpen Maankwartier als symbool voor het begin van de toekomst van Heerlen. Tijdens de wandeling gaan we twee keer ondergronds. Zo duiken we de al jaren gesloten oude stationstunnel in. Een plek die vroeger veel weerstand opriep. De duistere tunnel – het domein van criminelen en verslaafden- gaf een onveilig gevoel. Afdalen in deze muffe tunnel geeft een onwerkelijk gevoel. Je loopt letterlijk het verleden van Heerlen in en – als je er herinneringen aan hebt – wellicht ook je eigen verleden. Veel tijd om daarover na te denken is er niet, want hier wacht een muzikale verrassing.

Stille getuige

We verklappen niet alles, maar de tocht voert verder naar onder meer het Wilhelminaplein. Hier waan je je in het uitgaansparadijs van weleer. Iets later luister je naar kerkelijke liederen in de Pancratiuskerk. De kerk wordt gezien als stille getuige van alle veranderingen die Heerlen door de jaren heeft doorgemaakt. De wandeling gaat vervolgens via het Tempsplein naar het Thermenmuseum. De geluiden op het Tempsplein geven je lentekriebels. De deelnemers genieten zichtbaar, ieder op zijn of haar eigen manier. Het verhaal over het Thermenmuseum brengt ons figuurlijk weer even ondergronds; naar de vele schatten die in Heerlen zijn gevonden.

Veranderlijk

Tot slot gaan we nog een keer echt ondergronds in de tunnel die vroeger ‘t Loon met de Promenade verbond. Ook deze tunnel is allang uit het straatbeeld verdwenen, maar doet nog gedeeltelijk dienst als ingang van een parkeergarage. Het laat zien hoe veranderlijk geschiedenis is en hoe een stad zich blijft ontwikkelen: met pieken en dalen. Dat is meteen ook de rode draad van deze verrassende en bijzondere bovengrondse geluidswandeling. 

*Michel Lemaire is stadhistoricus van Heerlen en Mike Kramer klankkunstenaar